Uprawiać w ogrodzie możesz także chrzan, który zaliczany jest do warzyw pospolitych. Jego jadalne korzenie oraz liście wykorzystywane są do stworzenia przyprawy, która ma wiele właściwości oraz form zastosowania.
Chrzan pospolity występuje w całej Polsce i uchodzi za jedną z roślin, która ma najsilniejszy, ostry smak. Dodaje się go bardzo często w celu nadania wyrazistości potrawie. Pozyskiwany jest z pól lub tak zwanych nieużytków. Jednak może być uprawiany również w przydomowym ogrodzie. Jest łatwa w uprawie i nie wymaga dużej uwagi.
Jak uprawiać chrzan w przydomowym ogrodzie?
Chrzan jest to rodzaj wieloletniej rośliny, która w odpowiednich warunkach osiąga wysokość nawet powyżej 1 m. Główna część rośliny to widoczne nad ziemią duże zielone liście o lekko ząbkowanych kraw. Jest on w pełni mrozoodporny i nie trzeba go okrywać na zimę.
Chrzan uwielbia miejsca półcieniste, gdyż wtedy nie ma mowy by roślina ta zaczęła usychać lub żółknąć. Natomiast gleba w, której znajduje się chrzan powinna być spulchniona oraz zasobna w próchnicę. Nie możesz natomiast uprawiać tego typu rośliny w kwaśnych, podmokłych warunkach, gdyż dochodzi wtedy do drewnienia organu podziemnego. Sadzi się go wiosną lub jesienią. Jego długość powinna wynosić 20 cm.
Chrzan rozmnaża się przez sadzonki korzeniowe, które pobierane są z korzeni bocznych mających długość 20 cm. Sadzi się go w odległości 60 cm umieszczając sadzonki na taką głębokość, aby czubek korzeni był około 3 cm pod powierzchnią ziemi.
Chrzan zbiory oraz przygotowanie liści i korzeni
Zbiór liści rozpoczyna się późną wiosną. Wtedy przygotowany chrzan będzie miał najlepszy aromat. Korzeń, który jest gotowy do spożycia ma około 25 cm długości oraz 2,5 cm grubości. Po zakończeniu zbiorów plantacje trzeba oczyścić, gdyż nawet niewielkie ilości fragmentów korzeni chrzanu mogą powodować niekontrolowany wzrost rośliny.
Chrzan, a jego właściwości lecznicze
W skład korzenia chrzanu wchodzi sinigryna, która w trakcie ścierania tworzy zotiocyjanian allilu i fenetylu. Związki te wykazują działanie antynowotworowe. Ponadto posiada on także witaminy C, A, K, D oraz sole mineralne. Chrzan jest rośliną niskokaloryczną w 100 g znajdują się tylko 74 kilokalorie.
Roślina może pełnić funkcję silnego antybiotyku. Pomaga ona przy infekcjach nosa, gardła oraz zatok. Natomiast korzeń działa moczopędnie, antybakteryjnie oraz przeciw wirusowo. Dodatkowo sokiem z korzenia warto nacierać skórę podczas bólów reumatycznych.
Chrzan pospolity w kuchni

Chrzan stosuje się nie tylko ze względu na to, że wzmacnia on smak potrawy oraz posiada właściwości lecznicze, ale także ze względu na to, że chroni on potrawy przed ich zepsuciem. Dodatkowo za jego pomocą pobudzane są enzymy trawienne dlatego najlepiej używać go do ciężkiego tłustego mięsa. Korzeń chrzanu jest bardzo dobrym dodatkiem do zup, sosów, dań z mięsem oraz ćwikły.
Naturalne kosmetyki
Sok z korzenia chrzanu idealnie wygładza zmarszczki, a także usuwa trądzik. Warto z niego korzystać w przypadku eliminacji przebarwień powstałych w wyniku posiadania piegów, czy też plam starczych. Najczęściej sok ten stosuje się w formie maseczek, mleczka oraz toniku. Musisz jednak pamiętać, że jest to silny rodzaj środka dlatego nie przedawkuj go.
Zabiegi pielęgnacyjne oraz przechowywanie chrzanu
Plantacje należy odchwaszczać regularnie metodą mechaniczną lub chemiczną. Dwa razy w roku roślinki muszą być zasilone za pomocą saletry amonowej w ilościach od 50 do 70 km. Korzenie zakopcowuje się w wąskich rowach o szerokości od 40 do 50 cm oraz wysokości Wraz ze statkiem temperatury rośliny przykrywa się piaskiem, gdyż temperatura minimalna w kopcach powinna wynosić od 0 do 1 stopnia.
Chrzan, a Polska
W Polsce znajduje się jedna zarejestrowana w 1983 roku plantacja chrzanu. Chrzan staropolski cechuje się żółtym odcieniem korzenia, a także łykowatą formą.
Chrzan – zastosowanie w kuchni
Chrzan tarty jest powszechnie stosowany w kuchni, gdzie tak jak wcześniej zostało wspomniane dodaje się go do ciężko strawnego oraz tłustego mięsa. Jednak można przygotować też za jego pomocą sos chrzanowy. Tego typu sos to bardzo dobry dodatek do jajek lub produktów na zimno takich jak np. wędlin, serów, czy nawet kurczaka. Z jego pomocą powstaje również masło chrzanowe idealne do grillowanego mięsa.
W momencie, gdy korzeń chrzanu jest poddawany obróbce cieplnej, to traci on swoje wartości odżywcze dlatego tak ważne jest byś spożywał go na zimno. Nie tylko w postaci sosu, ale także z kiełbasą, parówkami oraz kaszanką. W momencie, gdy zetrzesz chrzan to zaczyna on w bardzo szybkim tempie ciemnieć, dlatego warto go od razu skroplić sokiem z cytryny.
Chrzan pospolity Armoracia
Armoracia jest to gatunek rośliny z rodziny kapustowatych. Występuje ona w Europie, części Azji, na Nowej Zelandii, a także w Ameryce Północnej. Roślinę tą można uprawiać, lecz zdarza się, że często dziczeje ona. Jej wysokość to 50 do 150 cm. Natomiast sadzi się ją co 30 – 40 cm.
Przeciwskazania do stosowania chrzanu pospolitego
Stosując chrzan w niektórych momentach powinieneś zachować odpowiednie środki ostrożności. Nie jest wskazane stosowanie chrzanu do 4, roku życia, gdyż w tym wieku może on powodować problemy z żołądkiem. Kobiety ciężarne oraz karmiące również nie powinny go spożywać, gdyż w jego składzie znajduje się toksyczny oraz drażniący olejek musztardowy.
Przepisy na napar oraz syrop z chrzanu pospolitego
Syrop z chrzanu
100 g chrzanu należy zetrzeć i umieścić w słoiku. Następnie zalać go do połowy przegotowaną i ostudzoną wodą. Mieszankę zostawiamy na godzinę po tym czasie całość należy przecisnąć przez gazę i dodać do mikstury 100 g miodu. Otrzymany w ten sposób syrop możesz stosować w przypadku kaszlu po 1 łyżce kilka razy dziennie.
Chrzan pospolity, a napar
Do przygotowania naparu będziesz potrzebował 1 łyżeczkę drobno posiekanych suchych korzeni chrzanu, które należy zalać jedną szklanką wrzącej wody i pozostawić na 15 min. Po tym czasie całość należy przecedzić. Napar należy stosować trzy razy dziennie przy grypie i stanach gorączkowych.
Sok ze świeżo utartego chrzanu z dodatkiem amoniaku
Powoduje przekrwienie tkanek i efekt cieplny, przez co uśmierza ból, likwiduje skurcze i zmniejsza obrzęk. Tego typu sok wciera się w stawy oraz w mięśnie, które zostały dotknięte przez zapalenie. Możesz przygotować także tak zwaną nalewkę gdzie 100 g świeżo utartego chrzanu należy zalać szklanką wódki i pozostawić na tydzień w słoiczku. Po tym czasie nalewkę należy odcedzić. Tak przygotowany płyn wcieraj w chore i bolące miejsca. Innym rodzajem nalewki jest antyreumatyczna nalewka. Pokrojone drobno korzenie chrzanu, tataraku, żywokostu oraz owoce jałowca należy zalać 70% czystym alkoholem. W ten sposób po kilku tygodniach powstanie wspaniała nalewka służąca do smarowania obolałych miejsc oraz nacierania klatki piersiowej bądź pleców.
Jak wykonać domowy chrzan?
Potrzebne składniki:
- 2-3 korzenie chrzanu
- 3 łyżki soku z cytryny
- 1 łyżeczka cukru
- 0,5 łyżeczki soli
Sposób przygotowania:
Chrzan obierz ze skórki, a następnie dokładnie obmyj i zetrzyj na tarce o drobnych oczkach. Następnie do miski ze startym chrzanem należy dodać przyprawy takiej jak 3 łyżki soku z cytryny, 1 łyżeczkę cukru oraz 0,5 łyżeczki soli, a także kilka łyżek wrzącej wody. W momencie gdy wiórki chrzanu napęcznieją to możesz go przełożyć do słoiczka całość ugniatając. Naturalny chrzan może leżeć w lodówce do miesiąca.
Różne metody tarcia chrzanu
Istnieją trzy metody tarcia chrzanu takie jak:
- Tarcie na ręcznej tarce – jest to jedna z najdłuższych metod, która nie raz spowoduje, że zaczniesz płakać. Jednak w ten sposób uzyskasz najdrobniejsze wiórki i najbardziej puszysty chrzan.
- Przeciskanie przez wyciskarkę – tego typu sposób jest szybki i wygodny, a uzyskany chrzan ma puszystą konsystencje i jest zbliżony do tego utartego na tarce.
- Miksowanie w blenderze – metoda jest szybka i wygodna, lecz uzyskany chrzan ma inną mniej puszystą strukturę.
Dodatki do chrzanu
Dla złagodzenia ostrości chrzanu, a także urozmaicenia jego smaku możesz dodać do niego następujące dodatki:
- Gęstą kwaśną śmietanę bądź jogurt naturalny
- Kilka łyżek majonezu
- 1 łyżka startych oraz ugotowanych buraków
- 1 łyżka żurawiny
- Drobno posiekane jabłko
Korzeń chrzanu do przygotowania ostrej przyprawy da się pozyskać na kilka sposobów takich jak:
- Przygotowanie własnej uprawy chrzanu w przydomowym ogródku. Jest to jedna z najlepszych metod, gdyż pozyskany w ten sposób chrzan jest w pełni darmowy.
- Chrzan możesz spotkać nawet na łące, lecz jest on dziki i często traktowany jako chwast. Udając się więc na spacer rozejrzyj się na chwile, gdyż możesz właśnie koło niego przechodzić.
- Kolejne rozwiązanie to udanie się do sklepu. Chrzan w warzywniaku, czy supermarkecie możesz kupić za kwotę od 10 do 15 zł za kg.
Co znajduje się w sklepowych chrzanach?
Głównym powodem, dlaczego ludzie decydują się na przygotowanie własnej domowej wersji chrzanu jest jego zawartość w słoiku, który znajdziesz na sklepowej półce. Zazwyczaj jest to od 50 do 60%. Pozostałą część słoika tworzą tak zwane wypełniacze np. woda, olej rzepakowy, ocet oraz cukier, sól i mleko w proszku. Częstym dodatkiem, który możesz spotkać jest także pirosiarczyn sodu. Konserwant, który może wywoływać reakcje alergiczne.
Pasztet jajeczny z chrzanem
Składniki:
- 12 jajek ugotowanych na twardo
- 4 jaja surowe
- 2 pory
- 2 łyżki chrzanu pospolitego
- 2 łyżki masła
- 1,5 łyżki kaszy manny
- 1 ząbek świeżo wyciśniętego czosnku
- Sól i pieprz do smaku
Sposób przygotowania
Do surowych jajek dodaj chrzan i mieszaj do momentu, aż uzyskasz jednolitą masę do, której dodajemy pora. Następnie do całości dorzuć pokrojone jajka, kaszę oraz czosnek, a także pieprz i sól. Na koniec foremkę do ciasta należy wyłożyć papierem do pieczenia, który następnie trzeba posmarować olejem. Przelej do kleksówki przygotowaną wcześniej masę. Całość wstaw do nagrzanego do 180 stopni piekarnika i piecz przez 50 minut. Poza wyżej wspomnianymi przepisami chrzan możesz także stosować podczas kiszenia ogórków.
Oj chrzan to ma dopiero właściwości. Wiem, że nie każdy lubi, ale może warto się przełamać? 🙂 Działa nie tylko wykrztuśnie, przeciwbólowo, ale także rozgrzewająco.